Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ξεπεράσει σε διάρκεια τις 200 μέρες. Το Ιράν φλέγεται από μια εξέγερση που φαίνεται να απελευθερώνει μια μακρόχρονη κοινωνική οργή. Στην Ταϊβάν οριοθετείται ένα ακόμη σημείο τριβής γεωπολιτικών συμφερόντων. Το ίδιο και στα νησιά του Σολομώντα στην καρδιά του -κατ’ επίφαση- Ειρηνικού Ωκεανού. Εκατέρωθεν του Αιγαίου τα διπλωματικά παιχνίδια υποδαυλίζονται από τη γενική κατάσταση αλλά και από τη δυσμενή συνθήκη στο εσωτερικό των κοινωνικών των “αιώνιων εχθρών”, αποτελώντας μια λύση για τον εκβιασμό κοινωνικών συναινέσεων. Εκατέρωθεν.
Ο φόβος και η ανασφάλεια μεγεθύνονται μέρα με τη μέρα. Η επιβίωση έχει γίνει βραχνάς για τις υποτελείς τάξεις. Η “κατάσταση έκτακτης ανάγκης” έχει αποσυρθεί από το κυριαρχικό λεξιλόγιο γιατί απλώς έχει γίνει κανόνας. Μια κανονικότητα ακόμη πιο βαθιάς εκμετάλλευσης και ακόμη πιο εκτεταμένης καταπίεσης. Οι δυνάμεις κρατικής καταστολής πληθαίνουν όλο και περισσότερο καταδεικνύοντας τους φόβους της κυρίαρχης τάξης για ενδεχόμενη γενικευμένη εκτόνωση της κοινωνικής δυσφορίας. Έτσι, οι ασκήσεις κατασταλτικής στρατηγικής απλώνονται σε κάθε σημείο αμφισβήτησης των κυριαρχικών επιλογών, με ωμή και απρόκλητη βία, σε απεργίες, σε πανεπιστήμια, σε δρόμους και πλατείες.
Η ελληνική κοινωνία δείχνει να έχει μετατραπεί σε έναν βάλτο ανασφάλειας, απάθειας, μοιρολατρίας, εξατομίκευσης και βαθιάς αλλοτρίωσης. Τα “κινήματα” παλεύουν να επιβιώσουν μετά από μια “πανδημία”, την οποία η κρατική διαχείριση “αξιοποίησε” με τον καλύτερο για τα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων τρόπο, αποδομώντας κάθε έννοια συλλογικού. Η κινηματική ανασύνταξη εν μέσω της καινούργιας συνθήκης φαίνεται να είναι ένα δύσκολο έργο. Οι έννοιες “αριστερά” και δεξιά” δείχνουν να μην έχουν καμία βάση στην κατανόηση των όποιων κοινωνικών αντιστάσεων αναδύονται. Το αντίθετο. Φαίνεται να προκαλούν σύγχυση. Νέες πολιτικές υποκειμενικότητες εμφανίζονται με χρόνους επιτάχυνσης και τα εργαλεία κατανόησης είναι λειψά. Τουλάχιστον έτσι αποτυπώνεται στις λίγες αμήχανες ανατρεπτικές αναλύσεις που αποπειρώνται να κατανοήσουν τη νέα κατάσταση.
Μέσα σε όλη αυτή τη συνθήκη η αστική τέχνη, κατανοώντας τις κριτικές δυνάμεις που συμφύονται στις διάσπαρτες δημιουργικές κοινωνικές δυνατότητες, διαστέλλει το φάσμα του εναλλακτισμού για να τις ενσωματώσει. Πολιτιστικά “ιδρύματα” εφοπλιστών (διαβάζουμε: μηχανισμοί ξεπλύματος μαύρου χρήματος και ανυπολόγιστης φοροαπαλλαγής) αγοράζουν εκτάσεις και εγκαταλελειμμένα κτίρια σε μητροπόλεις για να τα προσφέρουν αφειδώς σε αιρετικούς καλλιτέχνες προκειμένου να στεγάζουν τα ανατρεπτικά τους πρότζεκτ. Συναυλίες εναλλακτικών καλλιτεχνών μαζεύουν χιλιάδες ανθρώπων επιβεβαιώνοντας αυτό που ο Ελία Κανέττι ονόμασε “μάζα σε δαχτυλίδι” για να αποκωδικοποιήσει τον τρόπο που η εκάστοτε εξουσία ε-γκιβωτίζει την ανάγκη για επικοινωνία.
Από την άλλη, κινηματικοί χώροι χρησιμοποιούν εναλλακτικούς καλλιτέχνες κρίνοντας ότι έτσι θα επιβιώσουν οι πολιτικές τους προταγματικές, καταδεικνύοντας εντέλει, είτε ότι απλώς αδυνατούν να παράγουν τον δικό τους πολιτισμό ή ότι τον θεωρούν πολύ λίγο για να αντεπεξέλθει στις ποσοτικές τους προσδοκίες. Το πρόσφατο χτύπημα του 3ου ελευθεριακού φεστιβάλ κατειλημμένων χώρων στη Θεσσαλονίκη είναι ένα καλό παράδειγμα των αδιεξόδων αυτής της λογικής. Η συναυλία που διοργανώθηκε με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου και τα Καντινέλια χτυπήθηκε από τις δυνάμεις καταστολής παρά την μαζική της συμμετοχή. Καθίσταται πασιφανές ότι οι εναλλακτικοί καλλιτέχνες και όλο το πλήθος που τους ακολουθεί δεν κινδυνεύουν στα στάδια όπου αγορεύουν και αναγορεύονται εναντίον του συστήματος αλλά αν και όταν εμφανίζονται σε χώρους όπου υπάρχουν ανοιχτές κοινωνικές τριβές, διακυβεύματα αμφισβήτησης της κρατικής κυριαρχίας, σε χώρους χωρίς αντίτιμο και έξω από τα θεαματικά αυτονόητα. Τα στάδια θα γεμίζουν και οι συναυλίες θα είναι sold out, με το πλήθος -στην συντριπτική του πλειονότητα- να θεωρεί ότι με την παρουσία του εκεί εξαντλεί το όποιο αντιστασιακό του απόθεμα, ενώ, αντιστρόφως ανάλογα, η παρουσία στο δρόμο αποψιλώνεται διαρκώς.
Η κατάσταση γίνεται όλο και πιο πολύπλοκη και σχεδόν όλα όσα θεωρούνταν κινηματικά κεκτημένα στους χώρους αντίστασης φαίνεται να είναι διαπραγματεύσιμα. Σε βάρος τους. Ως πότε θα παλεύουμε για να κατοχυρώσουμε το απελευθερωτικό ιστορικό θέσφατο ότι ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα;